دریاچه گهر ، فیروزه ای بر اشترانکوه لرستان

در دامنه اشترانكوه، درياچه هاي دائمي و شيرين گهر بالا و گهر پايين گسترده شده اند. اين درياچه از ذوب برف هاي اشترانكوه و انباشت آب آن در پشت سد طبیعی ايجاد شده است. فراواني نسبي آب هاي ورودي به اين درياچه باعث مي شود سرريز آب آن به درياچه پاييني (بزرگ) بريزد. این دریاچه همانند آبگیر بزرگی است که از چشمه ها وآبشارها و سرابها سیراب و در تابستان و زمستان راکد می ماند وبیشتر سطح دریاچه زمستان کاملا یخ می بندد و چشم انداز زیبا و خاصی را به گهر میبخشد. دریاچه گهر در مرکز منطقه حفاظت شده اشترانکوه در بخش انتهایی تنگ تاپله قرار گرفته است. تنگ تاپله دره ای است در جهت شمال شرقی(جنوب شرقی) که اطراف آن را کوههای اشترانکوه فراگرفته است. زيبايي خيره كننده و چشم اندازهاي بديع درياچه سبب شده هر ساله با وجود سختي راه، انبوهي از مردم لرستان، استانهاي اطراف و ديگر نقاط كشور، با پاي پياده يا سواره به ديدن درياچه و زيبايي هاي آن بروند و چند روزي از اوقات فراغت خود را در آنجا سپري كنند. این دریاچه در نزد کشورهای خارجی بنام دریاچه ایران مشهور است .

تشکیل دریاچه گهر (زمین لغزه کهن اشترانکوه) :

دریاچه گهر (29 کیلومتری جنوب خاور دورود) به احتمال زیاد در اثر وقوع یک زمین‌لرزه به بزرگای زیاد بوجود آمده است. درواقع، این دریاچه به واسطه بسته شدن دره توسط یک سنگ ریزش عظیم تشکیل گردیده است. دریاچه کوهستانی گهر که بر روی گسل اصلی امروزی زاگرس (بخش دورود) قرار دارد، بر پهنه رومرکزی زمین‌لرزه فاجعه بار دره سیلاخور در تاریخ 3/11/1287 هـ.ش با بزرگای 4/7=Ms منطبق است. بنابراین این دریاچه احتمالاً در اثر جنبش گسل دورود و رویداد یک زمین لغزش-سنگ ریزش تشکیل گردیده است.

مشخصات دریاچه ها :

دریاچه گهر بزرگ ( کله گهر ): در منطقه حفاظت شده اشترانکوه و در ارتفاع 2400 متری از سطح دریا قرار گرفته است. حداکثر عمق دریاچه به 28 متر و مساحت سطح آبی آن به حدود 100 هکتار می رسد. طول درياچه اصلي گهر را1500 متر و عرض متوسط آن را بین 500 تا 800 متر برآورد كرده اند.

ریاچه گهر کوچک ( کره گهر ): ارتفاع آن از سطح دریا 2450 متر می باشد و مساحت تقریبی آن حدود 7 هکتار است. طول آن 500 متر و عرض آن حدود 150 متر است. حداکثر عمق آن نیز در حدود 4 متر می باشد.

راه دسترسی به دریاچه :راهای ارتباطی به دریاچه تماما مالرو و بعضا پیاده رو است. براي رسيدن به منطقه زيباي اشترانكوه از تهران مي‌توان به دو طريق اقدام كرد. اول: با قطار دورود. دوم: از طريق اتوبوس‌هاي دورود. دسترسی به دریاچه نیز از دورود به دو طریق امکانپذیر می باشد :

1- مسیر کوهنوردان : از دورود به طرف اليگودرز از كيلومتر 20 به روستاي دربند مي‌رسيم كه داراي درختان و بيشه‌هاي انبوهي است. ادامه راه ما را به طرف ايستگاه دربند مي‌رساند كه پس از گذشتن از روي ريل راه‌آهن و عبور از پل رودخانه در نهايت به روستاي تيون مي‌رسيم (جاده آسفالت است). پس از پر كردن قمقمه‌ها از آب چشمه، راه صعود از كنار روستا و از مسيري پاكوپ ادامه يافته، كم‌‌كم ارتفاع مي‌گيريم و سپس مسير ما به سمت جنوب ادامه پيدا مي‌كند. بعد از دو و نيم ساعت پياده‌روي به كنار جويباري مي‌رسيم كه ادامه راه ما را به پناهگاه اول مي‌رساند.چشمه گل‌گل سيرابمان مي‌كند، سپس با طي دو ساعت به چال كبود و پناهگاه دوم مي‌رسيم كه محل مناسبي براي شب ماندن است. در اين محل رو به جنوب كه مي‌ايستيم (خلاف مسير بالا آمده) سمت راست قله گل‌گل 4050 متر و سمت چپ قله سن‌بران 4150 متر و در روبرو يك هفتي مشاهده مي‌شود كه يخچال آن تا كف ميدان ادامه دارد و ديده مي‌شود. سمت چپ آن قله لايو قرار دارد. قله سن‌بران از يخچال سمت چپ با طي زمان حدود سه ساعت و قله گل‌گل نيز با قدري زمان كمتر صعود مي‌شود و بهترين مسير رسيدن به درياچه است كه با صعود قله گل‌گل به سمت قله لايو سرازير شده (شرق)، نيم ساعتي بعد به محلي V شكل مي‌رسيم كه سمت راست ما درياچه قرار دارد.دهليزي با شيبي تند و گاهاً يخ زده كه با توجه به سنگي بودن اطراف آن كوچكترين اشتباه در انتخاب مسير امكان بروز مشكل و يا حادثه را به دنبال دارد. بعد از اين قسمت به مسير شن اسكي مي‌رسيم كه بايد كاملاً با احتياط و حتماً نفرات پشت سر هم حركت كنند (ريزش سنگ). در بهار تا اواخر تابستان مسير داراي يخچال با شيب تند است كه همراه داشتن كلنگ و يخ شكن و طناب لازم است. زمان رسيدن به درياچه از نقطه V شكل، چهار ساعت است. در نزديكي درياچه آبشاري زيبا پذيراي ماست كه خستگي راه را از تن زدوده و از كنار آن مي‌توان به درختان زيباي بيدكنار درياچه رسيد كه نويد رسيدن به نگين زاگرس را مي‌دهد. بهترين فصل صعود، اواخر خرداد به بعد است كه البته بستگي به بارش نيز دارد. براي تماشاي لاله‌هاي واژگون(گل اشك) بايد اواخر ارديبهشت به منطقه رفت2- مسیر عمومی : راه اصلی آن از شهرستان درود با خودرو به گردنه دوش دراز - قریه درب آستانه (امام زاده شاه پیروانی) و دو راهی سراوند وچشمه تلمه زار است. بعد از جاده ماشین رو گردشگران پیاده باید به چشم دره- چشمه تلمه زار- گردنه گله چیره- بنار نر میون -گردنه پنبه کار دره نگار و سفید آب- بناره گهر به دریاچه دیدنی گهر میرسند. حرکت از محلی به نام سرچشمه (در حومه شهر دورود به فاصله حدود 20 کیلومتر) با ارتفاع 2365 متر از سطح دریا آغاز می شود. در مسیر رفتن از سرچشمه به دریاچه گهر باید مسافتی 18 کیلومتری را با فراز و نشیبی بسیار پیمود و از کنار دره نگار(نی گاه) و بالای گردنه پنبه کار بگذریم و جالب است که در نهایت به دریاچه می رسیم که ارتفاع آن از سطح دریا 2360 متر است یعنی تقریباً به اندازه ارتفاع مبدأ. مرتفع ترین نقطه مسیر، بالای گردنه پنبه کار با ارتفاع 2550 متر و پایین ترین نقطه چشمه پنبه کار در پایین گردنه با ارتفاع 1950 متر می باشد. دریاچه در دامنه جنوبی اشترانکوه و قله سن بران قرار دارد. دریاچه دیگری در بالادست این دریاچه قرار دارد که به دریاچه بالا یا دریاچه کوچک یا دریاچه دوم موسوم است که در حال از بین رفتن است و برای رسیدن به آن باید حدود 2 ساعت پیاده روی کرد.

امکانات اطراف دریاچه :دریاچه دارای کمپ استقرار محیطبان جهت حفظ گونه های زیست محیطی منطقه و صدور پروانه یک روزه ماهیگیری می باشد. همچنین نیروی انتظامی نیز در منطقه حضور دارد. جدیدأ شهرداری شروع به ساخت سکوهایی برای استقرار گردشکران نموده است که مورد انتقاد برخی از مسئولین محیط زیست قرار گرفته است. همچنین چند سرویس بهداشتی نیز در منطقه احداث شده است.پوشش گیاهی منطقه :68 گونه انحصاري گياهي در منطقه حفاظت شده اشترانكوه در استان لرستان وجود دارد. در جريان اجراي طرح شناسايي و برررسي تنوع زيستي و عرصه‌هاي طبيعي مناطق حفاظت شده استان لرستان، كارشناسان، بيش از 600 گونه گياهي در منطقه حفاظت شده اشترانكوه شناسايي كردند. در حدود 53 گونه درخت و درختچه نيز در اين منطقه حفاظت شده شناسايي شده‌اند كه برخي از آنها از خواص دارويي و طبي نیز برخوردارند. پوشش گیاهی آن بیشتر ازگونه های زرشک، شیرخشت، سیب وحشی، گردو، بید، دافته، شنگ، ارژن، انجیر، گون، گز، بادام وحشی و در قسمت بالا دست دریاچه بزرگ و دریاچه کوچک درختهای اورس، ارجن و بید پراکنده است

جانوران منطقه :

حوضه استحفاظي و حفاظت شده شهرستان‌هاي دورود، ازنا و اليگودرز استان لرستان (اشترانكوه) شامل 98 هزار و 250 هكتار وسعت می باشد. اشترانكوه‌ يكي‌ از مناطق‌ منحصر به‌ فرد استان‌ لرستان‌ است‌ كه‌ به‌ لحاظ‌ برخورداري‌ از شرايط‌ ويژه‌ اكولوژيكي‌ و توپوگرافي‌ زيستگاه‌ مناسب‌ و مستعدي‌ براي‌ رشد و تكثير وحوش‌ به‌ويژه‌ پستانداران‌ بزرگ‌ است‌ و به‌ همين‌ دليل‌ از ديرباز به‌ عنوان‌ يك‌ شكارگاه‌ ممتاز، مورد توجه‌ عشاير و اعيان‌ و اشراف‌ بوده‌ است.اين‌ امر موجب‌ شد تا رشته‌ كوه‌ اشترانكوه‌ و دره‌ ني‌گاه‌ با نام‌ قرق‌ اختصاصي‌ تيان‌ (تيون) در سال‌ 1340 به‌ عنوان‌ منطقه‌ شكار ممنوع‌ و در سال‌ 1349 با افزودن‌ ارتفاعات‌ متعدد ديگر، (از جمله‌ سفيدكوه‌ بزرگ‌ و كوچك) به‌ محدوده‌ آن، منطقه‌ قرق‌ تيان‌ با عنوان‌ منطقه‌ حفاظت‌شده‌ اشترانكوه‌ شناخته‌ شود. وجه‌ تسميه‌ اين‌ نام‌ وجود نيم‌ دايره‌ چال‌ها و معابر خط‌الراءس‌ بين 4‌ قلل‌ منطقه‌ است‌ كه‌ افراد محلي‌ آن را به‌ كوهان‌ و گردن‌ شتر شباهت‌ داده‌اند.در سال‌ 1357 با ايجاد تغييراتي‌ در حد و حدود منطقه، كوههاي‌ سفيد كوه‌ بزرگ‌ و كوچك‌ با مساحت‌ 24 هزار هكتار از منطقه‌ اشترانكوه‌ منفك‌ و به‌ صورت‌ مجزا به‌ نام‌ پناهگاه‌ حيات‌ وحش‌ سفيدكوه‌ ازنا قرق‌ و شناخته‌ شد و مابقي‌ امروزه‌ از ارزشمندترين‌ مناطق‌ تحت‌ مديريت‌ سازمان‌ محيط زيست‌ كشور محسوب‌ مي‌شود.پستانداراني چون كل و بز، آهو، قوچ، خرگوش، شغال، روباه، گراز، گرگ، پلنگ، خرس قهوه‌اي و گربه وحشي را می توان از مهمترين گونه‌هاي شناسايي شده اشترانكوه به حساب آورد. گونه‌هاي پرندگان اين منطقه حفاظت شده 195 مورد است که مهمترین آنها می توان به کبک دری، تیهو، شاهین اشاره کرد. همچنين 30 گونه از خزندگان و پنج گونه دوزيست نيز در اين منطقه شناسايي شدند. انوع مارها چون افعي يا گرزه مار نيز در اين منطقه زندگي مي‌كنند.
منبع:
http://www.persian-forum.com/showthread.php?s=380ce798cc4f571014c6442db166b101&p=163205#post163205